Bij de meeste toeristen zal een bezoek aan een energiecentrale niet erg hoog op het verlanglijstje staan. Het bezoekerscentrum van de onlangs gebouwde Hellisheiði-centrale (Hellisheiðarvirkjun), nabij de vulkaan Hengill, op 22 kilometer ten oosten van Reykjavík, wordt echter door bijzonder veel mensen bezocht.
De Hellisheiði geothermische energiecentrale is de grootste leverancier geothermische energie van IJsland. Het opwekken van energie gebeurt hier op onconventionele wijze door met behulp van warm water, afkomstig uit geboorde warmwaterbronnen in vulkanisch actieve grond, turbines/dynamo's aan te drijven. Die turbines wekken stroom op. Daarnaast wordt warm water geschikt gemaakt om het door buizen richting de regio van de stad Reykjavík te pompen. De stadsverwarming van de stad, 99% van de huishoudens en hele industrieën maken gebruik van de warmte van dit soort centrales. Vrijwel elk huis in IJsland beschikt naast een aansluiting op de waterleiding ook over een aansluiting voor warm water. Boilers, cv-ketels en dergelijke zijn niet in woningen aanwezig. In de toekomst zal de centrale van Hellisheiði-centrale 300 MW aan elektriciteit en 400 MW aan thermische energie in de vorm van warm water leveren. In totaal zijn er vijf geothermische centrales in IJsland. Behalve de nieuwe Hellisheiði-centrale zijn er centrales bij Nesjavellir, Krafla, Svartsengi (waar het water van de Blue Lagoon vandaan komt) en Reykjanes. IJsland is het enige land ter wereld dat in zo'n hoge mate afhankelijk is van deze vorm van energiewinning. De opwekking van een groot deel van de overige energie in IJsland vindt overigens plaats met behulp van waterkrachtcentrales, wat ook beschouwd wordt als duurzame manier om energie op te wekken, hoewel vooral de waterkrachtcentrales een enorme impact op de omgeving waarin ze staan hebben. Beide vormen van energiewinning zijn financieel gezien erg voordelig ten opzichte van conventionele stroomopwekking.
Naast de geothermische centrales bevinden zich circa in IJsland dertien grote functionerende waterkrachtcentrales. Als het aan de industriëlen ligt, worden dat er nog veel meer. Verreweg de grootste waterkrachtcentrale is de Kárahnjúkavirkjun, welke een vermogen levert van maar liefst 690 MW. Met die energie worden vooral aluminiumsmelterijen van energie voorzien. Het bauxiet voor de smelterijen wordt helemaal uit Australië geïmporteerd. Hoewel de constructie van de waterkrachtcentrale met een hoogte van 193 meter een waar technisch huzarenstukje is, heeft de aanleg een vernietigende impact gehad op de bovenloop van de rivieren Jökulsá á Dal en Jökulsá í Fljótsdal.
Van bezorgde bezoekers van deze website ontvingen we de vraag of de aanvoer van al het warme water naar de geothermische centrales nooit uitgeput raakt, waardoor de grondsamenstelling onherstelbaar zal worden beschadigd. Dat zal echter niet het geval zijn zolang er meer water, zoals tijdens een regenbui, in de grond verdwijnt dan er uitgehaald wordt.
Het warme water dat vanaf geothermische centrales richting de steden wordt gepompt, gaat door een buizenstelsel dat in een zigzaggend patroon is aangelegd. De buizen zijn namelijk dermate goed geïsoleerd dat de buitenkant ervan uitzet bij hoge buitentemperaturen. De totale lengte van de buizen kan hierdoor door het jaar heen tientallen meters in lengte variëren. Door het zigzaggende patroon wordt de effecten daarvan opgeheven. Bijkomend voordeel is dat de buizen op deze wijze niet beschadigd raken tijdens aardbevingen. Wel ontstaan tijdens erg koude winterse perioden vaak lekken. Deze worden pas zichtbaar als de dooi intreedt en kunnen voor veel overlast zorgen.
Het water voor de warmwatervoorziening in Reykjavík is voor 40% afkomstig van de centrale Nesjavallavirkjun in Nesjavellir. 13% is afkomstig van de Hellisheiði-centrale. Ruim een derde van het water wordt geput uit verschillende bronnen buiten de stad. Bijvoorbeeld in het Reykjadalur en nabij de plaats Mosfellsbær. De laatste 10% is afkomstig vanuit bronnen binnen de stadsgrenzen, zoals in de wijken Elliðaárdal en Laugarnes. In koude perioden wordt er tot wel 16.000 kubieke meter warm water per uur gerbruik.
Erg zuinig met energie zijn IJslanders niet. Per hoofd van de bevolking wordt in IJsland meer stroom verbruikt dan in enig ander land ter wereld. Qua recycling doet IJsland het op milieugebied ook niet erg goed. Slechts 26% van het vast stedelijk afval wordt gerecycled. Ter vergelijking: in Nederland is dat 51% en in België zelfs 58%. Ook rioolwaterzuivering kent IJsland nauwelijks. Veel rioolwater (50%) wordt onbehandeld via lange buizen de oceaan in gepompt.
Meer dan 85% van de totale hoeveelheid in IJslandse verbruikte energie, wordt opgewekt uit vernieuwbare natuurlijke hulpbronnen (geothermische energie en waterkrachtcentrales) en 99% van de in IJsland gebruikte electiciteit is afkomstig uit dergelijke bronnen. Van de electriciteit komt 71% van waterkrachtcentrales en 29% van geothermische centrales. Sinds 1970 komt vrijwel al het warme water voor de verwarming van woningen van geothermische centrales. De grootste verbruiker van niet-vernieuwbare natuurlijke hulpbronnen (olieproducten) in IJsland is het wegverkeer. Hierna volgt de luchtvaart en daarna de scheepvaart.
In het bezoekerscentrum van de Hellisheiði-centrale wordt uitgebreid uitgelegd hoe het proces van de warmtewinning in zijn werk gaat. In de ontvangsthal wordt verteld hoe de centrale is opgebouwd. De leuk opgezette tentoonstelling geeft ongeveer dezelfde informatie weer, maar dan op een interactieve educatieve wijze. Sommige fabrieksruimten van de centrale zijn door glazen wanden te bezichtigen. Tevens is er een platform aanwezig waarvandaan het buitenterrein kan worden overzien.
Eigenaar en beheerder van de centrales van Hellisheiði en Nesjavellir is Orkuveita Reykjavíkur (Energie Reykjavík). De gemeente Reykjavík bezit hierin 93,5% van de aandelen.
De centrale ligt ten oosten van Reykjavík. De locatie kan bereikt worden door de (snel)weg 1, suðurlandsvegur, in oostelijke richting te volgen. Na ongeveer 20 kilometer ligt de geothermische centrale duidelijk zichtbaar aan de linkerzijde. De weg er naartoe heet Hellisheiðarvikjun.
Meer informatie over de centrale is te vinden op de website van de centrale.
⇑ terug naar boven ⇑